Ngày 27 tháng 11 năm 2023, tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV đã
thông qua Luật Căn cước (Luật số 26/2023/QH15), có hiệu lực thi hành kể từ ngày
01 tháng 7 năm 2024. Luật Căn cước gồm 07 chương 46 điều quy định về Cơ sở dữ
liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu căn cước; thẻ căn cước, căn cước điện
tử; giấy chứng nhận căn cước; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan. Trong đó có những điểm mới đáng chú ý như: Chứng
minh nhân dân 9 số hết hiệu lực từ 01/01/2025; bỏ thông tin quê quán và vân tay
trên thẻ căn cước; cấp thẻ Căn cước cho người dưới 06 tuổi; bổ sung quy định
cấp Giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc
tịch…
Đây là 10 điểm mới của Luật Căn cước:
1. Chính thức đổi tên Căn cước công dân thành Căn cước: Tại
khoản 1 và khoản 11 Điều 3 Luật Căn cước định nghĩa như sau: “(1). Căn
cước là thông tin cơ bản về nhân thân, lai lịch, đặc điểm nhân dạng và sinh
trắc học của một người; (11). Thẻ Căn cước là giấy tờ tùy thân chứa
đựng thông tin về căn cước của công dân Việt Nam, do cơ quan quản lý căn cước
cấp theo quy định của Luật này”. Như vậy, đây là điểm mới của Luật Căn cước từ
ngày 01/7/2024 của Luật Căn cước so với quy định cũ. Theo đó, căn cước là giấy
tờ tùy thân chứa các thông tin cơ bản về nhân thân, lai lịch, đặc điểm nhân
dạng và sinh trắc học của một người gồm: Ảnh khuôn mặt; số định danh cá nhân;
họ, chữ đệm và tên khai sinh; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; nơi đăng ký
khai sinh; quốc tịch; nơi cư trú và ngày, tháng, năm cấp thẻ và ngày, tháng,
năm hết hạn sử dụng.
2. Giá trị sử dụng của Thẻ căn cước công dân, Chứng minh nhân
dân đã được cấp (Điều 46): Thẻ Căn cước công dân đã được cấp trước ngày
01/7/2024 vẫn có giá trị sử dụng đến hết thời hạn được ghi trong thẻ. Công dân
khi có nhu cầu thì được cấp đổi sang thẻ căn cước; thẻ Căn cước công dân, chứng
minh nhân dân hết hạn sử dụng từ ngày 15/01/2024 đến trước ngày 30/6/2024 thì
tiếp tục có giá trị sử dụng đến hết ngày 30/6/2024. Các loại giấy tờ có giá trị
pháp lý đã phát hành có sử dụng thông tin từ Chứng minh nhân dân, thẻ Căn cước
công dân vẫn giữ nguyên giá trị sử dụng.
3. Chứng minh nhân dân 9 số hết hiệu lực từ 01/01/2025 (Điều
46): Theo quy định chuyển tiếp tại khoản 2 và khoản 3 Điều 46 Luật Căn cước
2023 thì chứng minh nhân dân còn hạn sử dụng đến sau ngày 31/12/2024 thì có giá
trị sử dụng đến hết ngày 31/12/2024.
4. Bỏ thông tin quê quán và vân tay trên thẻ căn cước (Điều
18): Thẻ Căn cước mới đã bỏ thông tin quê quán, nơi thường trú, vân tay,
đặc điểm nhận dạng, thay vào bằng thông tin nơi đăng ký khai sinh và nơi cư
trú.
5. Mở rộng đối tượng được cấp thẻ căn cước (Điều 18 và Điều
19): Công dân Việt Nam dưới 14 tuổi cấp thẻ căn cước theo nhu cầu. Công dân
Việt Nam không đủ điều kiện đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú nếu được cập
nhật thông tin nơi ở hiện tại vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
6. Cấp thẻ Căn cước cho người dưới 06 tuổi (Điều 23): Người
đại diện hợp pháp thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước cho người dưới 06 tuổi
thông qua cổng dịch vụ công hoặc ứng dụng định danh quốc gia. Không thu
nhận thông tin nhận dạng và sinh trắc học đối với người dưới 06 tuổi.
7. Bổ sung quy định cấp Giấy chứng nhận căn cước cho người
gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch (Điều 3 và Điều 30): Giấy chứng nhận
căn cước là giấy tờ tùy thân chứa đựng thông tin về căn cước của người gốc Việt
Nam, chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam từ 06 tháng trở
lên. Giấy chứng nhận căn cước có giá trị chứng minh về căn cước để thực hiện
các giao dịch, thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp trên lãnh thổ Việt Nam.
8. Bổ sung quy định cấp Căn cước điện tử (Điều 31 và Điều
33): Mỗi công dân Việt Nam được cấp 01 Căn cước điện tử. Căn cước điện tử của
công dân được cơ quan quản lý căn cước Bộ Công an tạo lập ngay sau khi công dân
hoàn thành thủ tục cấp tài khoản định danh điện tử mức độ 02 (VNeID).
Về giá trị sử dụng của căn cước điện tử được quy định như sau:
- Căn cước điện tử có giá trị chứng minh về căn cước và thông
tin khác đã được tích hợp vào căn cước điện tử của người được cấp căn cước điện
tử để thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ công, các giao dịch và hoạt động
khác theo nhu cầu của công dân.
- Trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ công,
thực hiện các giao dịch và hoạt động khác, nếu phát hiện có sự khác nhau giữa
thông tin in trên thẻ căn cước hoặc thông tin lưu trữ trong bộ phận lưu trữ
được mã hóa của thẻ căn cước với thông tin trong căn cước điện tử thì cơ quan,
tổ chức, cá nhân sử dụng thông tin trong căn cước điện tử.
9. Bổ sung quy định thu thập thông tin sinh trắc học (Điều 16
và Điều 23): Theo khoản 3 Điều 18 Luật Căn cước 2023 thì thông tin được mã hóa,
lưu trữ trong bộ phận lưu trữ trên thẻ căn cước gồm thông tin về ảnh khuôn mặt,
vân tay, mống mắt của công dân, các thông tin quy định từ khoản 1 đến khoản 18
Điều 9, khoản 2 Điều 15 và khoản 2 Điều 22 Luật Căn cước 2023.
Theo Điều 23 Luật Căn cước 2023 thì trong thủ tục cấp thẻ căn
cước cho người từ đủ 14 tuổi trở lên có quy định về bước người tiếp nhận thu
nhận thông tin nhân dạng và thông tin sinh trắc học gồm ảnh khuôn mặt, vân tay,
mống mắt của người cần cấp thẻ căn cước.
Đối với thủ tục cấp thẻ căn cước với người từ đủ 06 tuổi đến
dưới 14 tuổi cũng có quy định về bước thu nhận thông tin nhân dạng và thông tin
sinh trắc học gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt như người từ đủ 14 tuổi trở
lên.
Như vậy, việc thu nhận thông tin sinh trắc học mống mắt sẽ được triển khai đối
với công dân từ đủ 06 tuổi trở lên khi thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước. Đối
với người dưới 06 tuổi thì cơ quan quản lý căn cước không thu nhận thông tin
nhân dạng và thông tin sinh trắc học
Thông tin sinh trắc học về ADN và giọng nói được thu thập khi
người dân tự nguyện cung cấp khi thực hiện thủ tục cấp căn cước.
10. Bổ sung quy định về việc tích hợp thông tin vào thẻ Căn
cước (Điều 22): Thông tin tích hợp vào thẻ căn cước gồm thông tin thẻ bảo hiểm
y tế, sổ bảo hiểm xã hội, giấy phép lái xe, giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết
hôn hoặc giấy tờ khác do Thủ tướng Chính phủ quyết định. Người dân đề nghị tích
hợp thông tin vào thẻ căn cước khi có nhu cầu hoặc khi thực hiện việc cấp thẻ
căn cước. Việc sử dụng thông tin được tích hợp vào thẻ căn cước có giá trị
tương đương như việc cung cấp thông tin hoặc sử dụng giấy tờ có chứa thông tin
đó trong thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ công, các giao dịch và hoạt động
khác./.
Kim
Chi - Phòng Tư pháp